بیمه محصولات کشاورزی براساس شاخص های آب و هوایی بعنوان یک بیمه کارآمد در مدیریت ریسک کشاورزی در ایران

کشاورزی فعالیتی ریسکی می باشد وکشاورزان با انواع مختلفی از ریسک ازجمله آب وهوا، آفت، بیماری وهمچنین ریسکهای مرتبط به بازار ومواد اولیه مواجه هستند. ریسکهای سیستماتیک بزرگترین و مهمترین ریسک در سیستم کشاورزی می باشد . روش های مختلفی بمنظور مقابله با انواع مختلف ریسک بکارگرفته می شود. هرچند روش های سنتی مدیریت ریسک درمقابله با ریسک هایی که منجر به وقوع خسارت درمقیاس پایین می شوند(حتی اگر این خسارت ها بطور مداوم رخ داده شود) خوب عمل می کنند ، ولی این روش ها درمقابله با ریسک هایی که شدت خسارت بالایی دارند حتی اگر بندرت اتفاق بیافتند، ازکارایی مناسبی برخوردار نمی باشند. زیراعلارغم سایرریسک ها دربیمه های اتومبیل و مسئولیت، ریسک های آب و هوایی، بعنوان مثال ریسک خشکسالی، بعد از وقوع سطح وسیعی ازیک منطقه را تحت تاثیر قرار می دهد. ما دراین پروژه طرح بیمه شاخص آب وهوا که نسبت به سایر بیمه های محصولات کشاورزی ارجح تر می باشد، را درنظرگرفته ایم. یکی ازمهمترین دلایل انتخاب بیمه محصولات کشاورزی براساس شاخص های آب و هوایی مقاوم بودن این طرح درمقابل اثرات مخرب انتخاب نامساعد و مخاطرات اخلاقی می باشد. بمنظور طراحی بیمه شاخص آب و هوا سه شاخص آب وهوایی بارندگی تجمعی، خشکسالی و شاخص کاهش بارندگی در نظر گرفته شده است. شاخص ها با استفاده از اطلاعات دما و بارش شهر مراغه در استان آذربایجان شرقی طی سالهای 1368 تا 1387 محاسبه شده اند. داده های گندم دیم، دما وبارش از موسسه تحقیقاتی کشاورزی دیم کشور و ایستگاههای هواشناسی بدست آمده اند. با استفاده از توابع مفصل ارشمیدسی ساختار وابسته بین عملکرد گندم و شاخصهای آب و هوایی مورد بررسی قرارگرفته است. از بین سه شاخص مطرح شده شاخص خشکسالی بدلیل داشتن بیشترین همبستگی با عملکرد گندم، انتخاب شد. توابع مفصل ارشمیدسی از لحاظ مناسب بودن جهت مدلسازی عملکرد گندم و شاخص خشکسالی بررسی شدند و مناسب بودن هر سه تابع مورد تایید قرار گرفت. بنابراین مقدار حق بیمه با استفاده از هر سه تابع محاسبه شده است. علارقم دقت بالای توابع مفصل در تعیین ساختار وابسته بین متغیرها، بمنظور معرفی سایر روشها در محاسبه حق بیمه، مقدار حق بیمه با استفاده از مدلسازی رگرسیون نیز بدست آمد. در آخر به طراحی تابع غرامت بیمه گر پرداخته شده است. با توجه به نتایج بدست آمده بنظر می آید بیمه شاخص آب و هوا، منحصرا شاخص خشکسالی، چندان برای کشاورزان مراغه مناسب نمی باشد بطوریکه مقدارحق بیمه بدست آمده از مقدار حق بیمه طرح جاری در گندم دیم مراغه بیشتر شده است. وجود یک ساختار وابسته قوی بین عملکرد محصول و شاخص های آب و هوایی و همچنین در اختیار داشتن سری زمانی بلند مدت از داده ها، از عوامل مهم در طراحی بیمه شاخص آب و هوایی به حساب می آیند. در حالیکه نتایج بدست آمده از ساختار وابسته بین متغیرها نشان می دهد شاخص خشکسالی همبستگی نسبتا کمی با عملکرد محصول دارد. بنابراین مطمئنا اجرای این طرح در مناطقی که ساختار وابسته قوی بین عملکرد محصول و شاخص های آب و هوایی وجود داشته باشد نتایج موفقیت آمیزی به همراه خواهد داشت.